Friesland

Fietsen in Friesland - “van Moddergat tot Muggenbeet”

Vanuit de prachtig gelegen woonboerderij van het Vrienden op de Fiets gastverblijf van Hans van der Hoog en Marjanne van Smaalen (Utein 26 te Oudega) heb ik een tiental bijzonder mooie fietstochten ondernomen. 

De verzorging en de hartelijke ontvangst in het gastverblijf was fantastisch. Ik ben heel gastvrij onthaald en zeer goed verzorgd. Een aanrader!!

Inhoud

• Inleiding - de Friese landschappen
• Dag 1: Gaasterland; restanten van de IJstijden
• Dag 2: Nationaal park Alde Feanen (oude Venen)
• Dag 3: Westergo; Franeker, Slachtedijk en Oudebildtdijk
• Dag 4: Nationaal Park Lauwersmeer
• Dag 5: Nationaal Park het Drents-Friese Wold
• Dag 6: een rondje om Dokkum met stadswandeling 
• Dag 7: rondje Wolvega; langs de veenriviertjes de Linde en de Tjonger
• Dag 8: rondje Drachten - Beesterzwaag
• Dag 9: Friese Wouden
• Dag 10: Nationaal Park Wieden en Werribben

Inleiding - de Friese landschappen

Friese landschappen - bron Wikipedia

Friesland heeft een aantal kenmerkende landschappen, die zijn ontstaan door mens en natuur. Zo zijn Het Bildt (de scheiding tussen Oostergo en Westergo), Marne en de Nieuwlanden ontstaan na verlanding en indammen van de Boorne, een voormalige zeearm. Net als het Lauwersmeer. Het Lage Midden en de Veenpolders zijn ontstaan door veenafgravingen. De Noordelijke Wouden en de Zuidoosthoek zijn als onderdeel van het Drents-Fries plateau wat hoger gelegen en dus relatief droger. Gaasterland is het restant van een voormalige zijmorene van een gletsjer uit de IJstijd. In het Waddengebied zijn nog steeds actieve processen gaande van landvorming en afbraak door getijdewerking en wind.

Dag 1: Gaasterland; restanten van de IJstijden

Het landschap in dit gebied is glooiend; een restje stuwwal uit een van de laatste IJstijden. Het keileem in de ondergrond is verwant aan Wieringen en Urk, en ook aan de Hoge Berg op Texel, de Hondsrug in Drenthe, de Utrechtse Heuvelrug, en de Veluwe. Naast het mooie dorpje Oudemirdum trof ik een uitkijktoren uit de "Koude Oorlog" aan van de Luchtmacht, gebouwd kort na de Tweede Wereldoorlog. En uiteraard een monument van de Vrijheidsstrijd uit de Friese historie (slag bij Warns 1345) met het opschrift “leaver dea as slaef“; (liever dood dan slaaf).

rondje Gaasterland

leaver dea as slaef

uitkijktoren Luchtmacht

Dag 2: Nationaal Park Alde Feanen (Oude Venen)

In dit mooie natuurgebied wordt de veencultuur zoveel mogelijk in stand gehouden en bevorderd door diverse projecten om het water schoon en voedselarm (laag nitraat en fosfaat) te houden. Een prachtig vogelreservaat met veel ooievaars en verrassende kris-kras fietspaadjes met veerpontjes verscholen in het riet.

kris-kras door de Alde Feanen

terug van weggeweest

ooievaar op wiel

Dag 3: Westergo; Franeker, Slachtedijk en Oudebildtdijk

Fietsend over deze historische dijkjes is in het landschap de strijd tegen het water nog goed te zien, vooral aan het inpolderings- en verkavelingspatroon van het boerenland. Buitendijks het nieuw veroverde land met kleine dijkhuisjes van de arbeiders; binnendijks grote “Staten” van rijke boeren. De Oudebildtdijk sluit de Middelzee af; een voormalige zeearm tussen Westergo en Oostergo, ontstaan vanuit de rivier Boorne, waaraan vroeger de zeehaven van Leeuwarden gelegen was. Het gebied is vernoemd naar het opgeslibde (opgebilde) land. De Slachtedijk is een slaperdijk die vroeger bescherming bood tegen de Zuiderzee.

Uiteraard heb ik ook een bezoekje gebracht aan het Planetarium van Eise Eisinga.

Westergo

Planetarium Franeker

fietsbrug bij Wommels 

Dag 4: Nationaal Park Lauwersmeer

Op deze voormalige zeebodem van deze zeearm ontstond na afsluiting in 1969 een prachtig nieuw landschap. Langzamerhand spoelt het zout uit de bodem en verandert de vegetatie van zoutminnend- naar vegetatie van een zoetwatermilieu.

In de omgeving zijn veel waterwerken te bewonderen, zoals keersluizen en afwateringssluizen die men vroeger bij eb openzette, en afsluitbare deuren in dijken (ter bescherming van het achterland bij extreem hoog water). En het visserijmuseum “Fiskershúske” in Moddergat bezocht!

rondje Lauwersmeer

dijkdoorgang.....

met afsluitbare deuren!!

Dag 5: Nationale Park het Drents-Friese wold

Fietsend in de bossen bij Appelscha op het Drents-Fries plateau ervaar je Friesland weer heel anders. Dennenbomen, zandverstuivingen, dobben en plaatselijk hoogveen.

Laagveen is gebonden aan de lokale grondwaterstand en vormt onder water. Hoogveen ontstaat doordat de veenmos vegetatie het regenwater vasthoudt zodat de lokale waterspiegel boven de grondwaterspiegel uitstijgt en er soms metersdikke veenkussens ontstaan.

Drents-Friese Wold

veenmeer

hoogveen met Veenpluis

Dag 6: Een rondje om Dokkum met stadswandeling

Prachtig landschap en mooie fietspaadjes in dit weidse poldergebied. Veel terpen en dobben (kleine, vaak ronde meertjes als restant van de IJstijden). Ook de wandeling over de bolwerken en bastions (vijfhoekige uitbouwen van de vestingwallen) van Dokkum was indrukwekkend. Misschien de volgende keer een kanotocht door de nog intacte singel rondom het oude centrum.

fietsen rondom Dokkum

dobbe

vanaf de 4 meter hoge terp van Wetsens

over de bolwerken en bastions van Dokkum

Dag 7: Rondje om Wolvega; langs de veenriviertjes de Linde en de Tjonger

Dit gebied is heel besloten en intiem; heel anders dan de weidse uitzichten elders in Friesland. Veel verborgen fietspaadjes door brede houtwallen in dit coulissenlandschap. En dan plotseling vanuit de knusse houtwal weer “de weide wereld in”.

langs de veenriviertjes bij Wolvega

linde

Tjonger

Dag 8: Rondje Drachten – Beetsterzwaag

In Drachten heb ik eerst de twee mooie fietsersbruggen opgezocht en beklommen; de “Slinger” en de “Ring”. Prachtige constructies! Daarna door de bossen van Beetsterzwaag gefietst en enkele landhuizen in dit mooie dorp bewonderd. En via de Oude Venen weer terug!

rondom Drachten

de Ring

de Slinger

Dag 9: Friese Wouden

Dit gebied tussen Dokkum in het noorden en Drachten in het zuiden is een uitloper van het Drents-Fries plateau. Veel plaatsnamen eindigen op “Wâld” als getuigenis van vroegere bossen. De ondergrond in dit gebied is meer zanderig en minder zware (zee)klei, waardoor meer akkerbouw en bos mogelijk is, terwijl op de iets lager gelegen veengronden het grasland en weidegebied vooral voor het vee gebruikt worden.

tussen Dokkum en Drachten; de "Friese Wouden"

dorpsgezicht van Eastermar

veenweidengebied

Dag 10: Nationaal Park Wieden en Weerribben

De Wieden (van weids uitzicht) en de Weerribben (van weren; uitgebaggerde veensloten en ribben; strookjes land waarop het veen gedroogd werd) zijn thans verenigd in één prachtig open veenlandschap in de kop van Overijssel, vlak onder Wolvega. Veen ontstaat als planten in moerassen sneller groeien dan dat ze worden afgebroken. Lokaal komt ook “trilveen” voor; dikke drijvende matten met een levende kruidlaag op een ondergrond van plantenresten.

Het plaatsje Muggenbeet verwijst niet naar de talloze insecten die in dit waterige veengebied voorkomen, maar naar verbastering van de Oudsaksische naam “mücken beecke” (kleine beek)!

Wieden en Weerribben

veenweiden

veenriviertje

Ik heb genoten van Friesland en zal er zeker terugkeren. Eerst nog enkele andere provincies van ons prachtige Nederland met een bezoek vereren!