Een rondje over de Zuiderzeebodem

juni 20, 2019

Een rondje over de Zuiderzeebodem

Oer-IJ en Zuiderzee (bron: Oneindig Noord-Holland)

Het Oer-IJ was na de laatste IJstijd de meest noordelijke vertakking van de Rijn. Langzaam slibde de monding dicht toen de Rijn zijn loop verlegde.....
In de Middeleeuwen, had de regio Beverwijk/IJmuiden al een zeehaven, maar het had geen open verbinding met de Noordzee naar het westen. Daar lagen alleen duinen. Schepen moesten via het Wijkermeer naar het Oer-IJ en dan via de Zuiderzee omvaren via Texel naar de Noordzee. Noordzeekanaal (open 1876) en Afsluitdijk (1933) bestonden nog niet.

Wijkermeer, Oer-IJ en Noordzeekanaal. (bron: Holland op zijn smalst)

Veel meren in West-Nederland waren oorspronkelijk (hoog)veen gebieden en lagen boven zeeniveau. Ze zijn ontstaan door ontginningen; de mens heeft teveel turf gewonnen en de overwegend zuidwestenwind heeft de waterwolf gewekt. Inklinking deed de rest; veel meren liggen nu onder zeeniveau en zijn deels drooggemalen.
De Schermer stond in open verbinding met het Wijkermeer en de rivier de Spaarne vormde een open verbinding tussen de tot gevaarlijke proporties aangroeiende Haarlemmermeer en het IJ, in de 13-e eeuw afgedamd met spuisluizen bij Spaarndam. Ook vormde het Oer-IJ met zijn getijden een bedreiging; in de Middeleeuwen werd het IJ bedijkt (zie IJdijken).
Het gehele waterstelsel vormde een toenemende bedreiging voor de bewoners van "de Hollanden", maar was tegelijkertijd belangrijk voor vrachtverkeer per boot en visserij.
Op de smalle landstrook tussen kust en water bij het huidige Santpoort-Zuid stond kasteel Brederode strategisch opgesteld om tol te heffen voor de middeleeuwse handel tussen Noord- en Zuid Holland.

Ik ga een rondje fietsen over de voormalige bodem van deze wateren (totaal 350 km).

Dag 1: Met een omweg van Badhoevedorp naar Limmen

Een prachtige zomerdag met een mooie fietstocht door polders en duinen! Ook ruïne Brederode en het eindpunt van de haven van Beverwijk bezocht.

Sluizen bij Spaarndam

Ruïne van Brederode

Eindpunt van de haven van Beverwijk

duinstrook

natuurlijke grazers in de duinen

Dag 2: van Limmen naar Enkhuizen

Een heerlijke dag, wel flinke wind tegen. Door polders, langs droogmakerijen en via oude historische dorpjes als Graft en De Rijp, in de Middeleeuwen groot geworden van de walvisvaart toen er nog een open verbinding met de Zuiderzee was.

pontje bij Akersloot

Alkmaarder- of Uitgeestermeer

raadhuis van De Rijp

poortgebouw in Hoorn

Dag 3: van Enkhuizen naar Dronten

Een hete en winderige dag. De dijk van Enkhuizen naar Lelystad is half gesloten voor fietsers. Maar de gratis pendelbus maakt veel goed.
In Lelystad langs de Bataviawerf en mijn vrienden Rita en Riaan Pouw bezocht en daarna doorgefietst naar Roggebotzand waar ik op een NTKC-terrein kampeer.